SQL Nedir? Ne İşe Yarar? SQL Komutları ve Örnekleri

SQL (Structured Query Language), ilişkisel veritabanlarını sorgulamak ve yönetmek amacıyla kullanılan yaygın bir dildir. 1970’lerde IBM tarafından yaratılmış ve zaman içinde MySQL, PostgreSQL, Oracle, Microsoft SQL Server gibi popüler sistemlerde ana dil haline gelmiştir.

Günümüzde veri çağına adım attık; her tıklama, beğeni ve satın alma bir veri noktası oluşturuyor. İşte bu devasa veritabanı okyanusunu düzenlemek, yönetmek ve anlamlı bilgiler elde etmek için SQL devreye giriyor. Kısacası, SQL, veritabanlarıyla etkileşimde bulunmamızı sağlayan sihirli bir araçtır.

SQL’in Temel Amacı

SQL’in temel görevi verileri saklamak, düzenlemek ve analiz etmektir. Ancak bunu rastgele gerçekleştirmez; veriyi bir yapı ve mantık çerçevesinde yönetir.

Bir metaforla düşünelim: Veritabanı bir kütüphane, tablolar raflar, veriler ise kitaplar olsun. SQL, senin kütüphaneci dostun; istediğin kitabı bulmanı, yeni kitap eklemeni veya mevcut olanları güncelleyebilmeni sağlar.

SQL Ne İşe Yarar?

SQL’in kullanım alanlarını şu başlıklar altında toplayabiliriz:

• Veri Sorgulama: Veritabanındaki kayıtları bulmak ve analiz etmek.
• Veri Ekleme: Yeni müşteri, ürün veya sipariş gibi kayıtlar eklemek.
• Veri Güncelleme: Mevcut kayıtları değiştirmek (ör. ürün fiyatı güncellemek).
• Veri Silme: Artık kullanılmayan verileri kaldırmak.
• Veritabanı Yönetimi: Tablolar oluşturmak, düzenlemek, kullanıcı yetkilerini kontrol etmek.
• Raporlama ve Analiz: Büyük veri kümeleri üzerinde hızlı raporlar almak.

Örneğin bir e-ticaret platformunda, SQL sorguları ile “İstanbul’daki müşterilerin toplam sipariş sayısı” veya “en çok satılan ürünler” kolayca bulunabilir.

SQL Komutları

SQL komutları işlevlerine göre birkaç gruba ayrılır:

DDL (Data Definition Language): Veritabanı yapısını tanımlar.

• CREATE → Yeni tablo/veritabanı oluşturur
• ALTER → Tablo yapısını değiştirir
• DROP → Tablo/veritabanı siler

DML (Data Manipulation Language): Veriler üzerinde işlem yapar.

• SELECT → Veri sorgular
• INSERT → Veri ekler
• UPDATE → Veri günceller
• DELETE → Veri siler

DCL (Data Control Language): Kullanıcı yetkilerini kontrol eder.

• GRANT → Yetki verir
• REVOKE → Yetkiyi geri alır

TCL (Transaction Control Language): İşlem kontrolünü sağlar.

• COMMIT → İşlemleri kaydeder
• ROLLBACK → İşlemleri geri alır

SQL Veri Tipleri

Verilerin doğru şekilde saklanabilmesi için farklı SQL veri tipleri kullanılır:

• Sayısal Veri Tipleri: INT, FLOAT, DECIMAL
• Metinsel Veri Tipleri: CHAR, VARCHAR, TEXT
• Tarih/Zaman Veri Tipleri: DATE, TIME, DATETIME, TIMESTAMP
• Mantıksal Veri Tipleri: BOOLEAN

Örneğin:

Bir müşterinin yaşı → INT

İsmi → VARCHAR

Doğum tarihi → DATE

Ürün fiyatı → DECIMAL

SQL Sorgu Örnekleri

1. Veri Seçme (SELECT): Tüm müşterileri listelemek:

SELECT * FROM Musteriler;

2. Şartlı Sorgu (WHERE): İstanbul’daki müşterileri bulmak:

SELECT ad, soyad FROM Musteriler WHERE sehir = 'İstanbul';

3. Veri Ekleme (INSERT): Yeni müşteri eklemek:

INSERT INTO Musteriler (ad, soyad, sehir)
VALUES ('Ayşe', 'Yılmaz', 'Ankara');

4. Veri Güncelleme (UPDATE): Bir ürünün fiyatını değiştirmek:

UPDATE Urunler SET fiyat = 500 WHERE urun_adi = 'Bakır Cezve';

5. Veri Silme (DELETE): Bir siparişi silmek:

DELETE FROM Siparisler WHERE order_id = 10;

SQL Öğrenmek

SQL öğrenmek, düşündüğünüz kadar zor değildir. Aslında, biraz sabır ve düzenli pratikle çok hızlı bir şekilde ilerleyebilirsiniz.

SQL’i öğrenmenin en güzel yanı, öğrendiklerinizi hemen uygulayabilmenizdir. Yani teoride kalmaz; küçük komutlarla bile veritabanlarında harika şeyler yapabilirsiniz.

Örneğin:

• Kahve siparişlerinizi takip eden küçük bir tablo yapabilirsiniz.
• Film listenizi kaydedip “IMDb 8’in üzerindeki filmleri bana getir” diyebilirsiniz.
• Ya da hayali bir müşteri tablosu oluşturup veri silme, ekleme ve güncelleme pratikleri yapabilirsiniz.

Küçük bir tüyo: SQL öğrenirken öğrendiklerinizi gerçek hayata uyarlayın. Örneğin kendi alışveriş listeniz için tablo oluşturun ya da arkadaş grubunuzun FIFA turnuvası skor tablosunu SQL ile yönetin. Böylece hem eğlenirsiniz hem de öğrenme süreciniz çok daha hızlı olur.

Sonuç

SQL, dijital dünyanın görünmeyen kahramanlarından biridir. Bankaların milyonlarca işlemi, e-ticaret sitelerinin ürün katalogları, sosyal medya platformlarının kullanıcı bilgileri… Hepsi SQL’in gücüyle yönetilir.

SQL bilmek, yalnızca bir yazılımcı için değil; pazarlamacı, veri analisti, tasarımcı, hatta girişimci için bile altın değerindedir. Çünkü veriyi anlamak ve yönetmek artık her mesleğin temel ihtiyacı haline geldi.

Eğer SQL’i öğrenmeye başlarsanız, ilk başta SELECT * FROM yazarken kendinizi bilgisayar korsanı gibi hissetmeniz çok normal. Unutmayın, SQL sadece kod yazmak değil; veriyi yönetmenin, düzenlemenin ve ondan anlamlı sonuçlar çıkarmanın bir yoludur.

Ve en güzeli, bu dili öğrenmek için süslü bir bilgisayara, pahalı kurslara ya da yıllarca beklemeye gerek yok. Bir tarayıcı, biraz merak ve günlük birkaç pratikle SQL dünyasına adım atabilirsiniz.

Kısacası:

• SQL öğrenmek, geleceğinizi güçlendiren bir yatırım.
• Basit başlayın, bolca pratik yapın ve öğrendiklerinizi günlük hayata uyarlayın.
• Ve en önemlisi: Eğlenerek öğrenin!